Σκόπευτρο
Το σκόπευτρο είναι ένα μικρό τηλεσκόπιο χαμηλής μεγέθυνσης που χρησιμεύει για την εύρεση των ουράνιων αντικειμένων. Ας δούμε όμως ποιοι παράγοντες κάνουν επιτακτική τη χρήση του. Η μεγέθυνση των τηλεσκοπίων είναι υψηλή και κατά συνέπεια το οπτικό πεδίο όταν κοιτάμε μέσα από ένα τηλεσκόπιο είναι πολύ στενό. Ετσι, μέσα από το τηλεσκόπιο βλέπουμε κάθε φορά ένα πολύ μικρό κομμάτι του ουρανού και θα ήταν ιδιαίτερα επίπονο να βρούμε ένα αντικείμενο ψάχνοντας μέσα από το κύριο τηλεσκόπιο.
Γι' αυτό τον λόγο, έχουμε το σκόπευτρο που λόγω της χαμηλής του μεγέθυνσης έχει πιο ευρύ οπτικό πεδίο και άρα βλέπουμε μέσα από αυτό ένα μεγαλύτερο κομμάτι του ουρανού. Εντοπίζουμε λοιπόν τον στόχο μας πρώτα μέσα από το σκόπευτρο και στη συνέχεια μέσα από το κύριο τηλεσκόπιο. Ένα καλό σκόπευτρο είναι πολύ σημαντικό για την άνετη χρήση του τηλεσκοπίου μας μιας και χωρίς αυτό δεν μπορούμε να βρούμε εύκολα ούτε καν τους πιο λαμπρούς στόχους.
Είδη σκοπεύτρων Τα σκόπευτρα χαρακτηρίζονται κυρίως από δύο χαρακτηριστικά τους, το άνοιγμα και τη μεγέθυνση. Ετσι, όταν δείτε ένα σκόπευτρο με χαρακτηριστικά 5x24 αυτό σημαίνει ότι έχει άνοιγμα 24 χιλιοστών και ότι μεγεθύνει 5 φορές. Τα σκόπευτρα 5x24 γενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι μέτρια και δεν επαρκούν για αμυδρά αντικείμενα. Ωστόσο είναι φθηνά και γι'αυτό πολλά από τα φθηνά τηλεσκόπια (αλλά δυστυχώς και κάποια όχι τόσο φθηνά) έρχονται με τέτοια σκόπευτρα.
Ένα σκαλοπάτι πιο πάνω είναι τα σκόπευτρα 6x30 τα οποία είναι καλύτερα και αρκούν για κάποιους στόχους αλλά και πάλι είναι μέτρια επιλογή. Με τέτοια σκόπευτρα έρχεται ένας μεγάλος αριθμός τηλεσκοπίων. Τέλος, τα καλύτερα σκόπευτρα των καλών ερασιτεχνικών τηλεσκοπίων είναι τα 8x50 (ή παρεμφερών τιμών) τα οποία βοηθούν σημαντικά στην ανίχνευση ακόμα και πολύ αμυδρών στόχων. Έρχονται μόνο με κάποια ακριβά τηλεσκόπια αλλά πάντα είναι δυνατή η αγορά τους ξεχωριστά για όποιον θα ήθελε να αναβαθμίσει το σκόπευτρό του. Συνιστώνται οπωσδήποτε για όσους θέλουν να εντοπίσουν αμυδρούς στόχους.
Η ρύθμιση του σκόπευτρου Πριν κανείς χρησιμοποιήσει το σκόπευτρό του πρέπει να κάνει την ευθυγράμμιση του σκοπεύτρου με το τηλεσκόπιο. Δηλαδή να φροντίσει ώστε το τηλεσκόπιο και το σκόπευτρο να δείχνουν ακριβώς προς την ίδια κατεύθυνση. Για να κάνετε την ευθυγράμμιση αυτή ακολουθήστε την εξής διαδικασία: -βάλτε έναν προσοφθάλμιο στο τηλεσκόπιο και κεντράρετε στο οπτικό πεδίο του προσοφθάλμιου έναν απομακρυσμένο στόχο όπως ένα κτίριο ή ένα μακρινό φως που να απέχει περίπου ένα χιλιόμετρο ή παραπάνω -τώρα προσπαθήστε, ρυθμίζοντας το σκόπευτρο, να κεντράρετε στο δικό του οπτικό πεδίο τον ίδιο στόχο. Η ρύθμιση του σκόπευτρου γίνεται συνήθως με ένα σετ από βίδες σφίγγοντας ή ξεσφίγγοντας με τις οποίες μετακινείται το σκόπευτρο. Δυστυχώς συνήθως αυτό κινείται προς απροσδιόριστη κατεύθυνση με κάθε κίνηση της βίδας οπότε απλώς δοκιμάστε διάφορους συνδυασμούς μέχρι να πετύχετε το στόχο σας. Φροντίστε όμως όλες οι βίδες να είναι στο τέλος καλά σφιγμένες. -αυτή η διαδικασία θα γίνει την πρώτη φορά και για τις επόμενες παρατηρήσεις σας θα αρκεί συνήθως ένας γρήγορος έλεγχος ότι παραμένει ευθυγραμμισμένο.
Η παρατήρηση με το σκόπευτρο Προσοχή πρέπει να δώσετε στο ότι το σκόπευτρο παρουσιάζει αντεστραμμένη εικόνα όπως άλλωστε και όλα τα τηλεσκόπια. Έτσι, με τη συνήθεια θα μάθετε προς τα που πρέπει να στρίψετε κάθε φορά το τηλεσκόπιο για να κεντράρετε τον στόχο που βλέπετε μέσα από το σκόπευτρο. Επίσης με τη συνήθεια θα μάθετε και να αντιστρέφετε στο μυαλό σας τους αστρικούς χάρτες ώστε να ταιριάζουν με αυτό που βλέπετε στο σκόπευτρο μιας και οι αστρικοί χάρτες παρουσιάζουν τον ουρανό όπως είναι πράγματι και όχι αντεστραμμένο. Ετσι, η διαδικασία εύρεσης ενός αντικειμένου είναι απλή, φέρτε πρώτα το αντικείμενο στο οπτικό πεδίο του σκόπευτρου, κεντράρετέ το και στην συνέχεια μπορείτε να κοιτάξετε μέσα από το τηλεσκόπιό σας!
Τα σκόπευτρα μηδενικής μεγέθυνσης Μια ειδική κατηγορία σκοπεύτρων είναι τα σκόπευτρα μηδενικής μεγέθυνσης τα οποία δεν έχουν οπτικά μέρη απλώς προβάλλουν φωτεινούς κύκλους ή φωτεινά σημάδια στον ουρανό καθώς κοιτάτε μέσα από αυτά. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι δεν αλλάζουν καθόλου την εικόνα του ουρανού που βλέπουμε με το γυμνό μάτι και επομένως μπορούμε κοιτώντας με το ένα μάτι μέσα από αυτά και με το άλλο τον ουρανό να φέρουμε με ακρίβεια το τηλεσκόπιό μας στο επιθυμητό σημείο.
Αυτά τα σκόπευτρα δεν αντικαθιστούν πάντα τα συνηθισμένα σκόπευτρα αλλά ο συνδυασμός και των δύο μπορεί να κάνει τον εντοπισμό αντικειμένων πολύ πιο εύκολο. Το πρώτο τέτοιο σκόπευτρο ήταν το Telrad το οποίο θεωρείται ακόμα ένα από τα καλύτερα και τα δημοφιλέστερα. Αργότερα όμως κυκλοφόρησαν απομιμήσεις και από άλλες εταιρείες όπως το Orion EZ Finder και το Celestron Star Finder.
